Bu eserde Bayramî Melâmîlerinden İdrîs-i Muhtefî'nin (ö. 1615) rumuzlarla tekerleyiverdiği meşhûr nutku açıklanmaktadır. Girişte gerek bu nutkun ve gerekse Türk-İslâm edebiyatı içinde manzûm ve mensûr örnekleri görülen diğer edebî şathiyelerin anlaşılabilmesi için ehlullaha ait remizlerin kaynakları üzerinde durulmuştur.
Böyle bir çalışmada; biricik vücûdun sıfatlar âlemindeki seyrini, yani "gerçek insan"da gizli olan vücûd bilgisinin, mânevî sûrete ve hayâle büründüğü "beş hazret ...